ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΛΑΣ: Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΣΤΩΝ

«Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀνακάλυψε μιὰ νέα ἀλήθεια, ὄφειλε προηγουμένως νὰ κατασυντρίψει σχεδὸν ὁτιδήποτε ἀπὸ τὴ σφαγὴ ἀμέτρητων κοινοτοπιῶν».

 

Σ’ ἐσένα ποὺ μὲ διαβάζεις

Τοῦτο τὸ βιβλίο εἶναι μιὰ πρόταση. Μιὰ πρόταση, ποὺ μπορεῖ νὰ σὲ ἐκπλήξει, ἀκόμη καὶ νὰ σὲ προκαλέσει. Διότι:

– Γκρεμίζει ἕνα πλῆθος ἀπὸ κατεστημένες ἀντιλήψεις, ποὺ σοῦ ἔμαθαν νὰ τὶς θεωρεῖς γιὰ ἀξιωματικὲς «ἀλήθειες».

– Σχεδιάζει μιὰ Νέα Πολιτεία, μὲ τρόπους «ἀνορθόδοξους».

Γράφει ὁ Ὀρτέγκα-υ-Γκασσέτ:

«Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀνακάλυψε μιὰ νέα… ἀλήθεια, ὄφειλε προηγουμένως νὰ κατασυντρίψει σχεδὸν ὁτιδήποτε ἀπὸ τὴ σφαγὴ ἀμέτρητων κοινοτοπιῶν».

Τὸ ὁμολογῶ: ἡ πρότασή μου εἶναι ἀνορθόδοξη.

Σὲ καλῶ ὅμως νὰ τὴ σκεφθεῖς, ἀντὶ ν’ ἀντιδράσεις ἀνακλαστικά. Ἐξέτασέ την. Ἄν δὲ σὲ πείσει, μεῖνε στὶς ἰδέες σου. Ἀλλά:

– Μὴν τὴν ἀπορρίψεις ἀπὸ τρόμο μπροστὰ στὸ διαφορετικό.

– Μὴν τὴν δεχθεῖς ἀπὸ ἄκριτο ἐνθουσιασμὸ γιὰ τὸ διαφορετικό.

Ἐκεῖνο ποὺ σοῦ ζητῶ εἶναι νὰ σχηματίσεις γνώμη, ἐπάνω στὴν πρότασή μου, ὕστερα ἀπὸ ἀνεξάρτητη, καθαρὰ δική σου διανοητικὴ διαδικασία. Καὶ γιὰ νὰ εἶναι αὐτὴ ἡ διαδικασία τέτοια, ὀφείλεις ν’ ἀπαλλαγεῖς ἀπὸ τὶς προδεσμεύσεις ποὺ σοῦ ἐπέβαλαν.

Τὸ χρῶμα τῶν μαλλιῶν ἤ τῶν ματιῶν σου δὲν τὸ διάλεξες. Τὶς ἰδεολογικές σου πεποιθήσεις ὅμως ὀφείλεις νὰ τὶς διαλέξεις.

Πιθανότατα ἡ πρότασή μου θὰ σοῦ φανεῖ «ἐξωπραγματική», πολὺ πολὺ «φανταστική». Εἶναι. Ὅμως κάθε νέο ἐπίτευγμα ἀρχίζει σὰν ἔργο τῆς φαντασίας. Αὐτὸ ἰσχύει, ἴσως ἀκόμη περισσότερο, γιὰ τὶς νέες Πολιτεῖες. Ἡ πραγμάτωσή τους εἶναι ἀδύνατη ἄν δὲν προηγηθεῖ ἡ διανοητικὴ ἀποκόλληση ἀπὸ τὶς ἰσχύουσες πολιτειακὲς δομὲς καὶ ἡ διανοητικὴ κατασκευὴ μιᾶς νέας μορφῆς πολιτειακῆς ὀργανώσεως, ποὺ ὡς ἐκείνη τὴ στιγμὴ δὲν ὑπῆρχε. Δηλαδή, τὸ πρῶτο στάδιο ἀνήκει στὴ φαντασία, σ’ αὐτὴν τὴν τεράστια ἀπολυτρωτικὴ δύναμη τοῦ ἀνθρώπου. Τὰ Κατεστημένα ἔχουν ἕνα θανάσιμο ἐχθρό: τὴ φαντασία. Γι’ αὐτὸ σὲ ὑποβάλλουν σὲ φαντασιοεκτομή. Μὴν τοὺς ἀφήσεις. Ξέρε: Ὅταν φανταστοῦμε κάτι, σημαίνει ὅτι μποροῦμε καὶ νὰ τὸ κάνουμε «πρᾶγμα» -ἄν ὄχι στὸ παρόν, ὁπωσδήποτε στὸ μέλλον.

Ἀπὸ τὴν εἰσαγωγὴ τοῦ συγγραφέα.

Γεωργίου Γεωργαλά, Ἡ Δημοκρατία τῶν Ἀρίστων, ἐκδόσεις «Σμυρνιωτάκη», Ἀθήνα, 1988

Κανένα ἀπὸ τὰ σύγχρονα καθεστῶτα, δυτικὰ-ἀνατολικά-τριτοκοσμικά, δὲν εἶναι ἀξιοκρατικά. Κανένα τους δὲν παρέχει ἐλευθερία. Κανένα τους δὲν ἐξασφαλίζει δικαιοσύνη. Ὅλα τους ἐκφράζουν τὴν ἀποτυχία τοῦ ἀνθρώπου ὡς πολιτικοῦ ὄντος. Καὶ τὸν σέρνουν ἀπὸ καταστροφὴ σὲ καταστροφή, πρὸς ἕνα καθολικὸ ἀδιέξοδο. Μέσα στὸ ζοφερὸ σπήλαιο τῆς Ἀναξιοκρατίας, οἱ λίγοι, οἱ ἐκλεκτοί, οἱ Ἄριστοι, ὁραματίζονται τὸ φῶς -τὴ Λύση. Αὐτὴν ποὺ μέσα ἀπὸ τὴν Ἐπανάσταση τῶν Ἀξιῶν, θὰ ὁδηγήσει στὴν πρώτη ἀληθινὴ Δημοκρατία τῆς Ἱστορίας: στὴ Δημοκρατία τῶν Ἀρίστων.

Ἀπὸ τὸ ὀπισθόφυλλο τοῦ βιβλίου

 

ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΕΒΑΣΕΤΕ ΑΠΟ ΕΔΩ:

Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ, Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΗ

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΜΟΡΦΗ PDF

Στὸ θάνατο τοῦ Σωτῆρος φανερώθηκε ἡ ἀδυναμία τοῦ θανάτου ἐπάνω Του. Ὡς τέλειος ἄνθρωπος ὁ Κύριός μας ἦταν θνητός, ἀφοῦ ἀκόμα καὶ στὴν ἀρχέγονη καὶ ἀμίαντη ἀνθρώπινη φύση μιὰ « potentia mortis» (δυνατότητα θανάτου) ἦταν ἐγγενής. Ὁ Κύριος σταυρώθηκε καὶ πέθανε. Ὅμως ὁ θάνατος δὲν Τόν κράτησε. «Οὐκ ἦν δυνατὸν κρατεῖσθαι αὐτὸν ὑπ’ αὐτοῦ» (Πράξ. β΄, 24). Ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος παρατήρησε: «Αὐτὸς ὁ Ἴδιος τό ἐπέτρεψε… Ὁ θάνατος κρατώντας Τον εἶχε ὠδίνες τοκετοῦ καὶ ὁλοκληρωτικὰ νικήθηκε… κι ἔτσι Ἐκεῖνος ἐγέρθηκε σὰν νὰ μὴν πέθανε ποτὲ»1. Αὐτὸς εἶναι ἡ Αἰωνία Ζωή, καὶ μὲ μόνο τὸ γεγονὸς τοῦ θανάτου Του καταστρέφει τὸ θάνατο. Ἡ ἴδια ἡ κάθοδός Του στὸν Ἄδη, στὸ βασίλειο τοῦ θανάτου, εἶναι ἡ παντοδύναμη φανέρωση τῆς Ζωῆς. Μὲ τὴν κάθοδο στὸν Ἄδη Ἐκεῖνος δίνει ζωὴ στὸν ἴδιο τὸ θάνατο. Ἡ ψυχὴ τοῦ Χριστοῦ, χωρισμένη κατὰ τὸ θάνατο, γεμάτη μὲ θεϊκὴ δύναμη, ἑνώνεται πάλι μὲ τὸ σῶμα της, ποὺ παρέμεινε ἀδιάφθορο σ’ ὅλο τὸ χωρισμὸ τοῦ θανάτου, κατὰ τὸν ὁποῖο δὲν ἔπαθε καμιὰ φυσικὴ ἀποσύνθεση. Κατὰ τὸ θάνατο τοῦ Κυρίου εἶναι ὁλοφάνερο ὅτι τὸ πάναγνο σῶμα Του δὲν ὑπέστη φθορά, ὅτι ἦταν ἀπαλλαγμένο ἀπὸ τὴ θνητότητα ἐκείνη μέσα στὴν ὁποία ἡ ἀρχέγονη ἀνθρώπινη φύση «ἐνεπλάκη» μὲ τὴν ἁμαρτία καὶ τὴν πτώση.

Στὸν πρώτο Ἀδὰμ ἡ δυνατότητα, ποὺ ὑπῆρχε ἔμφυτη μέσα του, νὰ πεθάνει παρακούοντας (τὸ Θεὸ) φανερώθηκε καὶ ἔγινε πραγματικότητα. Στὸ δεύτερο Ἀδὰμ ἡ δυνατότητα τῆς ἀθανασίας μέσα ἀπὸ τὴν ἁγνότητα καὶ τὴν ὑπακοὴ κορυφώθηκε καὶ ἀποκρυσταλλώθηκε στὸ ἀδύνατο τοῦ θανάτου. «Ὥσπερ γὰρ ἐν τῷ Ἀδὰμ πάντες ἀποθνήσκουσιν, οὕτω καὶ ἐν τῷ Χριστῷ πάντες ζωοποιηθήσονται» (Α’ Κορ. ιέ, 22). Ἡ ὅλη ὑφὴ τῆς ἀνθρώπινης φύσεως ἐν Χριστῷ ἀποδείχθηκε ὅτι εἶναι στέρεη καὶ δυνατή. Ὁ χωρισμὸς τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα δὲν κατέληξε σὲ μιὰ ὁριστικὴ διάσπαση. Ἀκόμα καὶ στὸ θάνατο τοῦ κοινοῦ ἀνθρώπου, ὅπως λέγει ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Νύσσης, ὁ χωρισμὸς τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος ποτὲ δὲν εἶναι ἀπόλυτος· μιὰ κάποια σχέση ἐξακολουθεῖ ἀκόμα νὰ ὑπάρχει. Στὸ θάνατο τοῦ Χριστοῦ αὐτὴ ἡ σχέση ἀποδείχθηκε ὅτι ἦταν ὄχι μόνο μιὰ «σχέση γνώσεως»· ἡ ψυχή Του ποτὲ δὲν ἔπαυσε νὰ εἶναι ἡ «ζωτικὴ δύναμη» τοῦ σώματος. Ἔτσι ὁ θάνατός Του μ’ ὅλο τὸ ρεαλισμό του, ὡς ἀληθινὸς χωρισμὸς ψυχῆς καὶ σώματος, ἦταν σὰν ἕνας ὕπνος.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ

 

Κωνσταντῖνος Δεσποτόπουλος, Πολιτικὴ Φιλοσοφία τοῦ Πλάτωνος

Παρουσίαση καὶ ἀνάλυση τοῦ ἀπαράμιλλου ἰδεώδους τῆς «Πολιτείας» τοῦ Πλάτωνος ἀπὸ ἕναν ἀπὸ τοὺς ἐμβριθεστάτους μελετητὲς τῆς πλατωνικῆς πολιτικῆς φιλοσοφίας.

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΚΟΛΟΥΘΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ:

https://www.scribd.com/document/403110842/%CE%94%CE%95%CE%A3%CE%A0%CE%9F%CE%A4%CE%9F%CE%A0%CE%9F%CE%A5%CE%9B%CE%9F%CE%A3-%CE%A0%CE%9F%CE%9B%CE%99%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%97-%CE%A6%CE%99%CE%9B%CE%9F%CE%A3%CE%9F%CE%A6%CE%99%CE%91-%CE%A4%CE%9F%CE%A5-%CE%A0%CE%9B%CE%91%CE%A4%CE%A9%CE%9D%CE%9F%CE%A3

Ἀπαραίτητη διευκρίνηση: Τονίζουμε ὅτι ἡ ἀνάγνωση κάθε ἐγχειριδίου ἐπὶ τῆς πλατωνικῆς πολιτείας προϋποθέτει ὁπωσδήποτε τὴν μελέτη τῆς ἴδιας τῆς «Πολιτείας» τοῦ Πλάτωνος, κατὰ προτίμηση ἀπὸ τὸ πρωτότυπο. Εἶναι ἀπαραίτητο ὁ ἀναγνώστης νὰ ἔχει προσωπικὴ γνώση τοῦ ἰδίου τοῦ ἔργου καὶ νὰ σχηματίσει τὶς δικὲς του ἀπόψεις περὶ αὐτοῦ, προκειμένου νὰ διαβάσει τίς γνώμες τρίτων. Μὴν σχηματίζετε ποτὲ τὶς ἀπόψεις σας μέσω τῶν ἀπόψεων τῶν ἄλλων. Αὐτὸς εἶναι ὁ ἑλληνικὸς τρόπος σκέψεως.

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΓΝΩΣΗ, Η «ΜΑΖΑ» ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΜΟΡΦΗ PDF

Ὁ καπιταλισμὸς λοιπὸν δὲν ἔχει τέλη, διότι στὶς «φιλοσοφικὲς» ἀρχές του δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπὸ ἐμπορικὴ διαδικασία. Μέσα σὲ αὐτὴ ἀκριβῶς τὴ φύση του κατάφερε, ὅπως ἀναφέραμε πιὸ πρίν, κάτι τὸ ἄκρως πολύτιμο, τὸ ὁποῖον σήμερα ἀποτελεῖ τὸ μεῖζον πρόβλημα τῶν καιρῶν μας: ἀνεκάλυψε τὴν ἀξιοποίηση τῆς ἐννοίας τῆς μάζης. Ὁ Πλάτωνας στὴν Πολιτεία του ἀφήνει τοὺς χάλκινους καὶ τοὺς σιδερένιους ἀνθρώπους ἀτομικῶς νὰ ἀσχολοῦνται μὲ τὴν βελτίωση τοῦ μετάλλου τους ὡς πρὸς τό… «ἀγαθὸ». Ὁ καπιταλισμὸς καθησύχασε τοὺς ἀνθρώπους, ὅτι οὐδεμία τέτοια προσπάθεια εἶναι ἀναγκαία, καὶ ἐφεῦρε ἁπλῶς (αὐτὸ ὀνομάζεται «καταμερισμὸς ἐργασίας») χάλκινες δουλειές, σιδερένιες δουλειές, ἀσημένιες δουλειὲς κλπ. Αὐτὴ εἶναι ἡ βαθύτερη φιλοσοφία τοῦ «φιλελευθερισμοῦ» ὅπως θὰ ἰδοῦμε. Πρόκειται ὄντως περὶ μεγαλοφυοῦς ἐφευρέσεως, τὴν ὁποίαν ἀκριβῶς σήμερα εἶναι ἀνάγκη νὰ «ἀνακαλύψουν» ὅλες οἱ κοινωνίες. Αὐτὸ εἶναι τὸ κατ’ ἐξοχὴν πρόβλημα. Ἡ μικρὴ «ἀνωμαλία» μὲ τὴν καπιταλιστικὴ αὐτὴ ἀνακάλυψη εἶναι μόνο, ὄχι ὅτι ὁ χάλκινος ἄνθρωπος δὲν ἔχει καμμίαν ἐλπίδα νὰ γίνη… σιδερένιος, ἀλλὰ ὅτι ἡ διατήρηση τοῦ «καταμερισμοῦ», ποὺ εἶναι τὸ προέχον, κάνει πολλὲς φορὲς διὰ τῶν «ποσοστῶν» καὶ τοὺς σιδερένιους χάλκινους… Τὸ «βιοτικὸ ἐπίπεδο» εἶναι ἄσχετο μὲ τὶς ἐν λόγῳ κατανομές. Ἴσα-ἴσα σήμερα τὰ ὅρια μεταξὺ… χαλκοῦ καὶ σιδήρου ἔχουν γίνει ἀμετακίνητα, ἀκριβῶς διὰ τῆς ἀνόδου τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου. Ἐδῶ βρίσκεται καὶ ἡ ἀντίφαση ὡς πρὸς τὴν ἰδεολογία. Ὁ «καταμερισμὸς ἐργασίας» δὲν μορφώνει. Ἔχει ἀντίθετα ἀνάγκη νὰ διατηρῆ τὰ ποσοστὰ τῆς κοινωνικῆς βλακείας ποὺ τὸν συντηροῦν. Ἡ ἔννοια τῆς μάζης δὲν αἴρεται σὲ ἐκείνην τοῦ «συνειδητοῦ πολίτη», ὅπως διακηρύσσει ἡ ἰδεολογία, ἀλλὰ ἁπλῶς σὲ ἐκείνην τοῦ διὰ τῆς ἀστυνομίας συμμορφουμένου ἀτόμου πρὸς ὡρισμένους κανόνες κοινωνικῆς συμπεριφορᾶς. Ὁ καπιταλισμὸς δὲν ἔχει παιδεία (Bildung), δὲν ἐπιτρέπεται να ἔχῃ, ἀλλὰ μόνο ἐκπαίδευση (Erziehugn). Τὸ χειρότερο ποὺ μποροῦσε νὰ ὑπάρξη στὸν κόσμο τὸ ἔφκιασε ὁ καπιταλισμὸς καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ κεφάλι τοῦ μικροαστοῦ… Αὐτὴ ὅμως εἶναι καὶ ἡ βάση του! Σιδηροδέσμιος αὐτῆς τῆς βάσης, εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ μεταβάλλη σὲ γενικὴ συνείδηση τὴν στοιχειώδη ἰδεολογία ποὺ ἀπαιτεῖ ἡ ἀστοιχείωτη καὶ ἄξεστη φύση τοῦ μικροαστοῦ, αὐτὴ τῆς «δημοκρατίας» καὶ τῶν «ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων», ἡ ὁποία ἀναγκαστικὰ ἔτσι ἀποτελεῖ καὶ τὸν ἀναποτελεσματικὸν φορέα τῆς διεθνοῦς πολιτικῆς, μεταβαλλομένη κατ’ ἀνάγκην σὲ ἰδεολογικὸ ἰμπεριαλισμό. Ἐπειδὴ καλοπέραση (ποὺ χωρὶς παιδεία καλύπτεται πλήρως ἀπὸ τὴν ἔννοια τοῦ αὐτοκινήτου καὶ τῆς τηλεόρασης) εἶναι γιὰ τὸν μικροαστὸ ταυτόσημη τῆς «δημοκρατίας», ἔτσι ἀκριβῶς (καὶ κατὰ προέκταση) ἡ ἀνάπτυξη τῆς Ταϊβὰν καὶ τῆς Ν. Κορέας ἔγιναν διὰ τῆς «δημοκρατίας» καὶ ὄχι τῶν πιο στυγνῶν δικτατοριῶν….

Η ΕΥΤΥΧΙΑ, ΥΨΙΣΤΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΜΟΡΦΗ PDF

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Ἠθικὰ Νικομάχεια (1095α 17-35 καὶ 1095 β15-1096 α10)

Στὸ ἀπόσπασμα ποὺ ἀκολουθεῖ ὁ Ἀριστοτέλης κάνει λόγο γιὰ τὸν τελικὸ καὶ ὕψιστο σκοπὸ κάθε ἀνθρώπινης δραστηριότητας: τὴν εὐτυχία (εὐδαιμονία). Τὰ ἄμεσα ἀγαθὰ ποὺ ἐπιδιώκουν οἱ ἄνθρωποι μὲ τὶς ἐνέργειές τους δὲν εἶναι παρὰ τὰ μέσα γιὰ τὴν πραγματοποίηση τῆς ευτυχίας τους. Οἱ ἀπόψεις ὅμως τῶν ἀνθρώπων γιὰ τὴν ἔννοια (περιεχόμενο) τῆς εὐτυχίας παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία καὶ ἐπηρεάζονται εἴτε ἀπὸ τὶς περιστάσεις εἴτε ἀπὸ τὸν τρόπο ζωῆς ποὺ ἀκολουθοῦν. Τρεῖς εἶναι οἱ συνηθέστεροι τρόποι ζωῆς: ὁ ἀπολαυστικός, μὲ τὸν ὁποῖο ἐπιδιώκονται ὑλικὲς ἀπολαύσεις ἀποκλειστικά, καὶ αὐτὸν προτιμοῦν συνήθως οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι καὶ μάλιστα οἱ ἁπλοϊκοὶ καὶ ἀμόρφωτοι· ὁ πολιτικός, μὲ τὸν ὁποῖο οἱ ἄνθρωποι τῆς πολιτικῆς δράσης ἐπιζητοῦν τιμὲς καὶ ἀξιώματα, τὰ ὁποῖα σύμφωνα μὲ τὸν Ἀριστοτέλη δὲν ὁδηγοῦν στὴν εὐτυχία, γιατὶ δὲν εἶναι πραγματικά ἀγαθά: ἡ ἀπόκτησή τους ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὶς διαθέσεις καὶ τὶς ἀποφάσεις ἄλλων, τῶν συμπολιτῶν, ἐνῶ ἀντίθετα, τὸ πραγματικὸ ἀγαθὸ εἶναι μόνιμο καὶ ἀναφαίρετο. Ὁ τρίτος τρόπος ζωῆς, ὁ θεωρητικός, ἀφορᾶ τοὺς ἀνθρώπους τῆς γνώσης, ὅσους δηλαδὴ ἀγωνίζονται μὲ τὴ λογικὴ νὰ συλλάβουν τὸ νόημα τῆς ζωῆς, τὰ προβλήματά της, τὶς δυνάμεις ποὺ τὴ ρυθμίζουν καὶ τοὺς σκοπούς της.

Γιὰ τὸν Ἀριστοτέλη ἡ εὐτυχία εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ἐνάρετης ζωῆς. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἀρετὴ ὑπάρχουν καὶ ἐξωτερικοὶ ὅροι ἀπὸ τοὺς ὁποίους ἐξαρτᾶται ἡ εὐτυχία: ἡ ὑγεία, ἡ ἐπάρκεια τῶν βιοποριστικῶν ἀγαθῶν κ.ἄ. Τέλος, πραγματοποιεῖται μόνο μέσα στὴν ὀργανωμένη κοινωνία, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος εἶναι “πολιτικὸν ζῶον”. Γι’ αὐτὸ ὁ σωστὸς πολιτικὸς ἔχει ὑποχρέωση, μὲ τοὺς νόμους ποὺ θεσπίζει, νὰ συντρέχει τοὺς πολίτες στὴν ἄσκηση τῆς ἀρετῆς καὶ στὴν ἐπίτευξη τῆς εὐτυχίας τους.

Παραθέτουμε ἕνα ἀπόσπασμα καὶ ἀκολουθεῖ ἀπόδοση στὰ νέα ἑλληνικά.

ΠΕΡΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΚΑΤΑ ΠΛΑΤΩΝΑ

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΜΟΡΦΗ PDF

ΠΕΡΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΚΑΤΑ ΠΛΑΤΩΝΑ

Κ. Ι. ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ

 

1. Ὁ Πλάτων καὶ ἡ ἐπανάσταση.

 

Σύμφωνα μὲ διάχυτη σήμερα γνώμη, ὁ Πλάτων, φιλόσοφος ἐπώνυμος τοῦ ἰδεαλισμοῦ, καὶ ἂλλωστε γόνος ἀριστοκρατικῆς οἰκογένειας τῶν Ἀθηνῶν, φαίνεται ὁλωσδιόλου ξένος πρὸς τὴν ἐπανάσταση[1], καὶ πάντως ἐλάχιστα δεκτικὸς γιὰ ἐκλεκτικὴ συγγένεια μαζὶ της. Καὶ ὃμως, στὸ πλαίσιο τῆς κλασσικῆς θεωρίας του γιὰ τὴν «ἀρίστην πόλιν», ἒχει ἁδρὰ συλλάβει καὶ παρουσιάσει τὴν ἐπανάσταση, καὶ μάλιστα σὲ μορφὴ ριζικὴ.

Βέβαια, δεν εἶναι ὁ Πλάτων ἰδεολογικὰ προσηλωμένος στὴν ἐπανάσταση[2]. Ἀναφέρεται ὃμως σ’ αὐτὴν ὡς κάτι δεοντικὰ θετικό, χωρίς κανένα δισταγμό: καταγγέλει τὴ σύρριζη διαφθορὰ τῶν κοινωνικοπολιτικῶν θεσμῶν καὶ τῶν ἀντίστοιχων ἠθῶν τῆς ἐποχῆς του[3], ποὺ εἶναι ἠθικὸς λόγος ἀποχρῶν γιὰ τὴν ἐπανάσταση˙ βεβαιώνει ἐπίσης τὴν πολιτικὴ της ἀναγκαιότητα, καθὼς τὴν χαρακτηρίζει ἀπαραίτητη γιὰ τὴν πραγματοποίηση τῆς «ἀρίστης πόλεως».

Ἐκτός ἀπὸ τὴν ἐποικοδομητικὴ ἐπανάσταση, ὁ Πλάτων γνωρίζει, καὶ περιγράφει, τὴν ἐπανάσταση, ποὺ ξεσπάει δίχως νὰ ὑπαγορεύεται ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ πολιτική, μὲ συνδρομὴ ἀπλῶς τῶν περιστάσεων ἢ καὶ τῶν παγίδων τῆς Ἱστορίας, καὶ ποὺ ἐκφυλίζεται μᾶλλον σὲ καταστάσεις ἀναρχίας ἢ τυραννίας[4], ἀντὶ νὰ ὁδηγήσει θετικὰ στὴν ἐγκαθίδρυση τῆς «ὀρθῆς πολιτείας». Ἡ ἀπαισιόδοξη αὐτὴ θεωρία γιὰ τὴν ἐπανάσταση –κοινωνικὴ ἒκρηξη, ποὺ ἀναπτύσσεται ἰδιαίτερα στὸ ὂγδοο βιβλίο τῆς Πολιτείας, δὲν εἶχε ἀπήχηση μεγάλη στοὺς συγγραφεῖς πολιτικῶν θεωριῶν[5], ἂν καὶ ἂξιζε νὰ ἒχει. Ἀντίθετα, ἡ αἰσιόδοξη μᾶλλον προοπτικὴ γιὰ τὴν ἐποικοδομητικὴ ἐπανάσταση, ποὺ διαγράφεται σὲ χωρία τῶν βιβλίων ἓκτου καὶ ἓβδομου τοῦ κλασσικοῦ αὐτοῦ ἒργου, ἐπηρέασε βαθύτατα, προπάντων ἔμμεσα, τὴν ἐπαναστατικὴ θεωρία καὶ δράση.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΝΑ ΩΦΕΛΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΤΟΥ

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΜΟΡΦΗ PDF

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΝΑ ΩΦΕΛΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΤΟΥ

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

Βλέπω, Κορνήλιε Πούλχερ, ὅτι διάλεξες τὸν πιὸ ὠφέλιμο τρόπο γιὰ νὰ κυβερνᾶς τὴν πόλη καὶ ταυτόχρονα δὲ διώχνεις παραπονεμένο κανέναν ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἔρχονται σὲ σένα. Ἴσως ὑπῆρξε μία χώρα, ποὺ μοιάζει σὰν τὴν Κρήτη ποὺ στερεῖται ἀγρίων θηρίων καὶ ἡ ὁποῖα ἔχει κυβέρνηση, ποὺ δὲν ἔχει νὰ κάνει μὲ φθόνους καὶ ζηλοτυπίες -συναισθήματα ποὺ παρὰ πολὺ ὑποθάλπουν τὸ μῖσος. Ὅμως τέτοια χώρα πολὺ ἀμφιβάλλω ἄν ὑπάρχει στὴν πραγματικότητα. Ἀλλὰ, ἄν ὄχι σὲ τίποτα ἄλλο, οἱ φιλίες μας μᾶς ὁδηγοῦν στὴν ἔχθρα. Αὐτὸ εἶχε στὸ νοῦ του καὶ ὁ Χίλωνας ὅταν, στὸν ἄνθρωπο ποῦ τοῦ εἶπε ὅτι δὲν ἔχει ἐχθροὺς, ρώτησε μήπως δὲν ἔχει οὔτε φίλους. Ἑπομένως, μοῦ φαίνεται ὅτι εἶναι καθῆκον τοῦ πολιτικοῦ ὄχι μόνο νὰ ἔχει καταλάβει τὸ θέμα τοῦ ἐχθροῦ γενικά, ἀλλὰ ἐπίσης διαβάζοντας τὸν Ξενοφῶντα νὰ ἔχει δώσει μεγαλύτερη προσοχὴ στὴν περικοπὴ ποὺ λέει: «Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει μυαλὸ ἀκόμα καὶ ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς του ὠφελεῖται»….

Ἐπειδὴ λοιπὸν στοὺς πολλοὺς εἶναι ἀρκετὸ νὰ μὴ βλάπτονται ἀπὸ τοὺς ἐχθροὺς, στοὺς σώφρονες ὅμως, ὅπως λέει πάλι ὁ Ξενοφῶντας, αὐτὸ δὲν εἶναι ἀρκετὸ ἀλλὰ πρέπει καὶ νὰ ὠφελοῦνται ἀπὸ ἐκείνους ποὺ τοὺς ἐχθρεύονται ὥστε, τελικὰ φαίνεται τολμηρὸ νὰ ποῦμε ὅτι δὲ θὰ μποροῦσε ἴσως νὰ ζήσει κανεὶς χωρὶς ἐχθρούς.